Szczurowa - zbiorowa mogiła Zagłady Romów

[Franek D.]

Romowie obchodzą dwa razy w roku swoje narodowe święta: 8 kwietnia Międzynarodowy Dzień Romów oraz 2 sierpnia Dzień Pamięci o Zagładzie Romów.

Postanowiłem dziś przypomnieć o hitlerowskiej zbrodni w Szczurowej k. Brzeska.
Cygańskie rodziny Cioruniów i Białoniów osiedliły się tu jeszcze w latach 20-ch XIX w. Mieszkali w biednej osadzie na końcu wsi. Należeli do Romów osiadłych i zżytych z miejscową ludnością. Trafiały się wśród nich małżeństwa mieszane. Pomagali sąsiadom w pracach polowych, żyli też z tego, co uprosili. Byli wśród nich muzykanci oraz kowale. Do 1943 r. w osadzie mieszkało ponad sto osób. Niemal wszyscy zostali zamordowani w dniu 3 lipca 1943 r. Nad ranem osada cygańska została otoczona przez esesmanów i żandarmów. Obudzeni Romowie próbowali ubłagać Niemców, chwycili za instrumenty i grali najpiękniej jak tylko mogli swoją cygańską muzykę. Nie to skutkowało, zrozpaczeni połamali skrzypce. Załadowano ich na furmanki i przewieziono na miejscowy cmentarz parafialny. Tam esesman Guzdek, od wczesnego rana aż do południa, w okrutny sposób zabijał niemowlęta, potem strzałem z rewolweru dzieci, kobiety, starców oraz na końcu czekających na swoją kolej mężczyzn.
Drastyczny! opis likwidacji romskiej osady oraz egzekucji na cmentarzu jest na https://sites.google.com/site/cmeto2009 ... 45/cyganie

Moje zdjęcia pochodzą z lipca 2012 r. i częściowo nie są już aktualne.
W ubiegłym 2014 r. w 71 rocznicę mordu w Szczurowej, na zakończenie Międzynarodowego Taboru Pamięci Romów, odsłonięto tablicę z nazwiskami zamordowanych przez hitlerowców 93 Cyganów. Tablicę ufundowali Niemcy. Zamieszczone na niej nazwiska ustalono na podstawie księgi parafialnej miejscowego kościoła. Mieszkajacy w Szczurowej Cyganie byli ochrzczeni i należeli do tutejszej parafii rzymskokatolickiej.
Żyjąca dziś p.Krystyna Gil, której jako kilkuletniej Krysi Cioruniównej udało się uciec z ostatniego transportu na cmentarz, uważa że wszystkich ofiar było więcej. Że wielu Cyganów nie miało dokumentów i mieszkało w Szczurowej na dziko. Po wojnie nie dokonano ekshumacji potwierdzającej liczbę ofiar. A dzisiaj: "Niech śpią w spokoju". http://brzesko.com.pl/index.php?option= ... Itemid=151

Gdy byliśmy tam w 69 rocznicę owego ludobójstwa, na mogile wiatr przewracał karteczki z nazwiskami Białoniów, Cioruniów, Dudów, Rakoczych...wśród nich 2 tyg.dziewczynki (jeszcze bez nadanego na chrzcie imienia), 4 mies. Jasia, a także mających po 1 roczek Stasi oraz Władzia...

Na grób w Szczurowej przyjeżdżają pielgrzymki Romów z całego świata.